x

Op de hoogte  

06/12/2023

Renovatie van historisch erfgoed: Het gemeentehuis van Vorst - darren.missa@isoproc.be


We namen deel aan de renovatie van een uniek erfgoed en delen graag alle details hierover met jou!

Chronologie van gebeurtenissen

  • In 1828 werd een gebouw ingewijd dat onderdak bood aan de gemeentelijke administratie, een lagere school, de lerarenwoningen, een brandweerpomp, de gendarmeriewoningen, een wachthuis en een tijdelijke gevangenis.
  • In 1893 verhuisde de school, waardoor er ruimte vrijkwam voor gemeentelijke diensten.
  • Aan het begin van de 20e eeuw kende Vorst een sterke demografische groei.
  • In 1919 werden bijgebouwen toegevoegd aan het oude gemeentehuis om aan de groeiende behoeften te voldoen.
  • In 1925 werd een nieuw gebouw opgetrokken op een nieuw adres onder leiding van architect Jean-Baptiste Dewin, in samenwerking met schepen van openbare werken Léon Wielemans en gemeentelijk hoofdingenieur Paul Van Ysendyck. Geïnspireerd door het Paleis van het Midden in Brussel en de gemeentehuizen van Laken en Schaarbeek, is het nieuwe gebouw functioneel en intelligent, met specifieke architecturale details.
  • In 1938 werd het stadhuis van Vorst ingewijd in art-decostijl, een combinatie van modernistische en traditionele invloeden. Het heeft een asymmetrisch ontwerp met een toren aan de zijkant en gestileerde beeldhouwwerken.
  • In 1939 werd het gebouw voltooid met de toevoeging van beeldhouwwerken en glas-in-loodramen.
  • In 1992 werd het het eerste door Dewin ontworpen gebouw dat op de monumentenlijst kwam te staan.
  • Tussen 2013 en 2023 werden restauratiewerkzaamheden uitgevoerd, eerst aan de buitenkant en daarna aan de binnenkant, om het gebouw te moderniseren en te renoveren, waaronder verbeteringen aan de isolatie, elektriciteit en verwarming.

   

ISOPROC zet zich in voor de restauratie van een beschermde historische locatie

Het gebouw wordt momenteel gebruikt als kantoor op de lagere niveaus, die verwarmd zijn. Echter, het gebrek aan isolatie op de bovenste verdiepingen leidt tot aanzienlijk energieverlies. Daarenboven kunnen de muren van de kantoren op de lagere niveaus niet worden geïsoleerd vanwege hun status als beschermd erfgoed. Eén van de grote doelstellingen bij dit renovatieproject is om het prestigieuze karakter van het gebouw, met al al zijn elementen (zowel binnen als buiten) zoals houten lambrisering, sculpturen en glas-in-lood, te behouden. Dit beperkt het renovatieproject wel serieus in haar mogelijkheden.

De enige toegestane wijziging om de energie-efficiëntie te verbeteren voor de muren, was de installatie van ramen voor dubbele beglazing. Wat betreft het dak, wordt vanuit technisch oogpunt de betonnen structuur beschouwd als erfgoed; de zolders niet zozeer. Deze zolders,  hoewel voorheen onbenut, vertegenwoordigen een aanzienlijke ruimte onder de steile daken. Daardoor profiteert de gemeente van een dubbele kans: het verhogen van de energie-efficiëntie en het inrichten van de zolders voor kantoorruimte.

Dit project beoogt optimaal gebruik te maken van de ruime ruimtes onder de daken, terwijl het tegelijkertijd een duurzamer gebruik van het gebouw bevordert.

Voor dit omvangrijke project zijn verschillende isolatiemethoden overwogen, waaronder het inblazen van isolatiematerialen in de vloer en de muren. ISOPROC heeft advies en technische begeleiding geboden tijdens bezoeken ter plaatse, waarbij mogelijke oplossingen en technische keuzes werden verduidelijkt. Van deze methoden is het inblazen van iQ3 cellulose gekozen vanwege de diverse voordelen, zoals uitstekende thermische prestaties, duurzaamheid, en milieuvriendelijkheid.

 

Vloerrenovatie: een solide transformatie

De eerste fase van dit restauratieproject is gestart met de renovatie van de zoldervloer, gelegen tussen de momenteel gebruikte kantoren en de toekomstige kantoren onder het dak.

De volledige isolatie van de zoldervloer is zorgvuldig uitgevoerd om de continuïteit en luchtdichtheid te waarborgen met de toekomstige isolatie van het dak:

Vóór de start van de werkzaamheden werd een wachtstrook in de vorm van een Intello+ damprem geïnstalleerd op de bestaande vloer. Tijdens de bouw werden de volgende lagen aangebracht:

  1. Betonnen vloer: Er werd een betonnen vloer gestort om een solide oppervlak te creëren.
  2. Argex-laag: Een argex-laag, een lichte chape, werd boven op het beton gelegd om de isolatie en energieprestaties te verbeteren.
  3. Damprem INTELLO PLSU+ met ORCON F afdichtingslijm: De damprem werd boven de argex-laag bevestigd met behulp van de waterdichte afdichtingslijm ORCON F. Deze afdichtingsmembranen voorkomen vochtverspreiding en zorgen zo voor optimale isolatie. De damprem werd langs de muren uitgebreid tot aan het hoogste punt van het plafond, wat een continue en effectieve isolatie mogelijk maakt.
  4. Afdichting van openingen: De ruimtes tussen de argex-laag en de metalen balken en het OSB werden zorgvuldig afgedicht (met behulp van steenwol) om te voorkomen dat cellulose naar buiten komt tijdens het inblazen.
  5. OSB: OSB-panelen werden op het vloeroppervlak geplaatst. Dit vormt een stevige basis voor de toekomstige isolatie.
  6. Openingen in het OSB: Er werden openingen in de OSB-panelen gemaakt om de inblazing van cellulose mogelijk te maken.
  7. Inblazing van iQ3 cellulose: De iQ3 cellulose, ons ecologische isolatiemateriaal, werd ingeblazen in de ruimtes tussen het beton en de OSB-panelen, wat resulteert in hoogwaardige isolatie.
  8. Patches iQ3: Om duurzame afdichting van de inblaasopeningen in de OSB te garanderen, werden zorgvuldig patches van iQ3 cellulose aangebracht.

 

Muurrenovatie: herstellen van de architecturale integriteit

Op het hoogste niveau van het stadhuis staat alleen de betonnen skeletstructuur op zolder op de erfgoedlijst, wat betekent dat er geen structurele wijzigingen aan deze balken zijn toegestaan. Omdat de betonnen balken echter zichtbaar blijven na isolatie en werkzaamheden, is het mogelijk geweest om de zolder te renoveren tot functionele kantoren.

Om dit te bereiken werd een meer delicate aanpak overwogen om zowel de historische structuur te behouden als de energie-efficiëntie te verbeteren. De volgende stappen werden genomen bij het maken van de isolatiedozen tussen de betonnen balken:

  • Om een totale isolatie van 200 mm te verkrijgen, werden 185 mm iQ3-profil uitdikkingsprofielen naast de 100 mm houten kepers geplaatst die al in de dakconstructie aanwezig waren. Hierdoor was het snel en eenvoudig om een laag van 20 cm te creëren om met isolatie te vullen.
  • Om de luchtdichte, dampremmende binnenhuid te bouwen, werd het INTELLO PLUS dampschermmembraan onder de iQ3-profils ers bevestigd. Onder de dampremmende laag werden tegenlatten bevestigd.
  • In het dampscherm werden openingen geboord voor het inblazen. iQ3-cellulose werd ingeblazen, waarbij elk hoekje en gaatje van de compartimenten werd gevuld voor een optimale isolatie. De inblaasopeningen werden vervolgens afgedicht met de iQ3-patches om een blijvende waterdichte afdichting te garanderen.
  • Panelen op basis van gips werden op de gipsplaat bevestigd om de binnenbekleding te vormen.

   

De uitdagingen van dit project: erfgoed en technische beperkingen overwinnen

Tijdens het hele proces deden zich bepaalde technische problemen voor. De isolatie zelf was niet complex, maar het werk voor en na de isolatie bleek lastiger vanwege de schuine muren en betonnen balken die behouden moesten blijven. De beperkte ruimte betekende dat de isolatie tot 5 cm achter de betonnen balken moest worden teruggebracht, waardoor op sommige plaatsen thermische zwaktes ontstonden. De hoge scheidingswanden, die zullen worden gebruikt als technische ruimte, zijn geïsoleerd met steenwol vanwege de complexiteit van de fasering. Bovendien zorgden de glasvezelkasten in de hoeken, die toegankelijk moesten blijven, voor een iets verminderde isolatie in deze ruimtes. Al met al was het soms nodig om de latten, gipsplaten en andere elementen zorgvuldig aan te passen, maar dit is een normaal onderdeel van het bouwproces.

Dit bouwproject heeft indrukwekkende afmetingen die de omvang van de werkzaamheden benadrukken. Met een dakoppervlakte van 3.800 vierkante meter komt dit overeen met ongeveer negen basketbalvelden bedekt met INTELLO PLUS en een isolatielaag van 20 centimeter, goed voor een volume van 760 kubieke meter. De 8.000 lopende meter iQ3-profil kan vergeleken worden met de afstand tussen Vorst en Sint-Lambrechts-Woluwe. Deze indrukwekkende cijfers getuigen niet alleen van de omvang van de operatie, maar ook van de aanzienlijke inzet van middelen en materialen die nodig is om dit grote project tot een goed einde te brengen.

Na de renovaties (in 2024) zijn er BlowerDoor-tests gepland volgens het lastenboek. De lokale overheid wil optimale waarden bereiken, hoewel er geen specifieke eisen zijn op het gebied van energie-efficiëntie vanwege het erfgoedkarakter van het gebouw.

Dankzij deze zorgvuldige en strategische aanpak zal de zolder van het historische gemeentehuis van Vorst kunnen worden omgevormd tot een sterk geïsoleerde, energie-efficiënte ruimte, die bijdraagt aan de algemene energiezuinigheid van het gebouw en tegelijk het historische karakter ervan behoudt.

 

 

Architectenbureau: Origin Architecture & Engineering    
Hoofdaannemer: Galère srl
Onderaannemer (voor isolatie): Reno-solution