Ingrijpende renovatie van oude boerderij tot architectenwoning
Architect: Omwenteling Architectuur
Dakwerken: Goed Gedakt
Isolatiewerken: Ydop
Als architecte coördineer je een volledig bouwproces van ontwerp en vergunning tot de uitvoering en oplevering. Afstemming met andere bouwpartners is daarbij cruciaal. Om het beste resultaat en een vlotte oplevering van het project te garanderen spreek je als architecte dus best de taal van de aannemers, met andere woorden: vanuit de praktijk op de bouwwerf.
En hoe kan je je beter onderdompelen in de praktijk dan door je eigen architectenwoning te verbouwen? Er staat immers veel op het spel.
Architect: Omwenteling Architectuur
Dakwerken: Goed Gedakt
Isolatiewerken: Ydop
Renoveren met een kleine ecologische voetafdruk
Katrien Waekens van Omwenteling Architectuur ging deze uitdaging volop aan. In 2023 kocht ze een oude boerderij die ze stap per stap en diepgaand aan het renoveren is tot haar nieuwe architectenwoning. Daarbij kiest ze bewust voor hergebruik van materialen. Wanneer ze toch nieuwe materialen nodig heeft, dan gaat ze voor (bio-)ecologische materialen.
Haar doel is het realiseren van een gezond binnenklimaat in een warme, karaktervolle en milieuvriendelijke woning.
Katrien: 'Vanaf het eerste moment dat wij de boerderij zagen, waren Ramon (mijn echtgenoot) en ik gecharmeerd door het karakter en de vele lagen geschiedenis die onder meer in de gevels zichtbaar zijn. Het behouden van zoveel mogelijk elementen werd dan ook meteen het grootste uitgangspunt, zo ook voor de dakwerken.'
De uitdagingen van het renoveren
Bij ingrijpende renovaties start je niet van een blank canvas. Je moet werken met het bestaande gebouw en de omgeving, wat voor talloze praktische uitdagingen zorgt.
Bij Katrien bestaat het gedeelte dat ze renoveert uit twee delen: een woning en een aanpalende schuur. Hieronder deelt ze als architecte een blik in haar uitdagende (leer-)proces.
Uitdagingen bij de dakrenovatie van de vroegere schuur
'Voor de schuur was het uitgangspunt om de bestaande spanten, kepers en gordingen zichtbaar te houden in het eindresultaat, de dakranden te cementeren (en niet te werken met een kantplank en hoekpannen) en te kiezen voor een gegolfde dakpan. Samen met Jonas van GoedGedakt onderzochten we of het mogelijk was om volgens het sarking-principe bovenop de bestaande structuur te isoleren.
Omdat daarbij het volledige dak wordt opgetild en de dakranden rondom moesten worden aangepakt, een extra bebording aan de binnenkant nodig was en de isolatie langs buiten moest worden ingeblazen, hebben we dit idee in dit project omwille van de bijkomende werken en complexiteit laten varen.
Uiteindelijk is er tussen de bestaande structuur geïsoleerd, waarbij aangetaste gordingen en kepers vervangen werden. De houten spanten blijven voor het grootste deel zichtbaar, de gordingen en kepers zitten in het isolatiepakket. Een hele zoektocht naar het meest haalbare compromis!'
Uitdagingen bij de dakrenovatie van het vroegere woonhuis
'De dakstructuur van het woonhuis verkeerde helaas in slechte staat en moest volledig worden vervangen. We kozen voor een A-spantendak, zodat er meteen vakken ontstonden waarin cellulose kon worden ingeblazen.
De grootste uitdaging bij dit deel van het dak waren de dakkapellen die, omwille van hun vorm en de bekleding in padoek, door Jonas en zijn team uiterst precies werden uitgetimmerd.'
Dakisolatie systeem: troeven van de gebruikte materialen volgens architecte & aannemers zelf
Bij het isoleren van het dak kozen Katrien en haar bouwpartners ervoor om de bouwschil te plaatsen volgens het ISOPROC systeem. Dit systeem bestaat uit iQ3 cellulose isolatie, aangevuld met Celit houtvezelplaten voor onderdaken en pro clima luchtdichtingmateriaal.
Voor ze ingaan op hun praktische inzichten bij de plaatsing, lichten de bouwpartners graag zelf even toe waarom zij juist voor deze materialen kozen.
iQ3 cellulose isolatie: perfect voor onregelmatige daken en warme zomers
‘De keuze voor cellulose isolatie was zeer bewust’, aldus Katrien, ‘cellulose isolatie vormt een volledig gevulde isolatielaag die zich naadloos aanpast aan elke vorm, waardoor er geen energieverlies optreedt door kieren of spleten. Ideaal dus voor een renovatie met een onregelmatige dakstructuur. Bovendien beschikt iQ3 cellulose isolatie over zeer goede thermische, akoestische, vormvaste en brandvertragende eigenschappen.’
Daaraan voegt ze nog het volgende toe:
‘Wat mij betreft, is één van de voornaamste eigenschappen van iQ3 cellulose isolatie de goede faseverschuiving: het houdt de zomerhitte langer buiten dan bijvoorbeeld rotswol/minerale wol. En als ik dan toch alle eigenschappen aan het opsommen ben, dan heeft deze cellulose isolatie een streepje voor op het vlak van milieuvriendelijkheid doordat het lokaal geproduceerd wordt van een restproduct van natuurlijke oorsprong, een manier is om CO2 te capteren, en makkelijk is om te verwijderen, te sorteren en te hergebruiken voor de volgende generaties die verbouwen.'
Als gespecialiseerde aannemer voor isolatie, gaat Carl Hendrickx van YDOP dan weer wat dieper in op de plaatsingssnelheid:
'Eens je met iQ3 cellulose isolatie werkt, merk je hoe makkelijk het gaat: geen gesnij, geen zakken verslepen. Je blaast de cellulose isolatie erin en klaar — ondertussen krijg je topisolatie, brandveilig én vochtregulerend.'
Celit 4D onderdak houtvezelplaten: sterk en betrouwbaar op lange termijn
Katrien Waekens stelt:
‘Als je kiest voor IQ3 cellulose dan kies je automatisch voor een stevige onderdakplaat zoals Celit 4D om het uitbulken van de isolatie tegen de dakpannen te voorkomen. Toen Carl van YDOP de cellulose kwam inblazen, was ik blij dat er een stevige onderdakplaat lag. Je ziet dan direct waarom die keuze van onderdak belangrijk is. Bovendien levert de Celit 4D houtvezelplaat een bijkomende isolerende meerwaarde die, samen met de cellulose, meegerekend wordt voor de U-waarde van je dak.’
Vanuit zijn expertise als dakwerker, vult Jonas Arnauts van Goed Gedakt aan:
'Voor mij is Celit gewoon logisch: het houdt geluid tegen, onderbreekt koudebruggen, gaat jaren mee, werkt snel en bij het inblazen van cellulose isolatie bulken de platen niet uit. Ik heb al soepele onderdakfolies gezien na 10 à 20 jaar en het valt mij op dat daar gaten inzitten. Die onderdakfolies gaan dus minder lang mee dan de dakpannen. Daar begin ik niet aan.'
pro clima luchtdichting maakt het plaatje af
‘Het handige aan ISOPROC is dat zij een volledig pakket kwaliteitsvolle producten aanbieden, waaronder het intelligente vochtgestuurde dampscherm INTELLO PLUS van pro clima,’ duidt Katrien haar keuze voor pro clima luchtdichtingsmateriaal. ‘Dit dampscherm heeft trouwens een wapening, wat noodzakelijk is voor het inblazen van cellulose onder hoge druk. De extra stevigheid van dat gewapende dampscherm maakt het plaatsen ervan ook een stuk aangenamer, omdat het materiaal beter bestand is tegen beschadiging tijdens het plaatsen.’
‘Het uitgebreide pro clima assortiment van tapes, patches voor kabels en buizen, siliconen etc. zorgt er bovendien voor dat je voor elk type aansluiting een passende oplossing voorhanden hebt.’
Een laatste raad voor collega-architecten
Als laatste tip voor haar collega’s raad Katrien het volgende aan:
‘Ook als architect laat je je best omringen door onder andere op zoek te gaan naar goede aannemers. Samen met hen zoek je naar het beste resultaat voor het project. Aarzel niet om kennis te bundelen, ik ben ervan overtuigd dat enkel op deze manier een project kan slagen.’
Meer weten?
-
Volg de verbouwing stap per stap: zie https://www.instagram.com/verbouwing_hoeve
- Meer informatie over het volledige materiaalgebruik: zie https://www.ecobouwers.be/woningen/renovatie-van-oude-boerderij
